آفاقیادداشت‌هایادداشت‌ها و اخبار
موضوعات داغ

بازار جذب دانشجویان بین‌المللی در جهان (یادداشتی بر بخش اول کتاب تحصیل در این سوی مرزها)

ناهیدصادقی-پژوهشگر برنامه آفاق

یادداشت زیر در تاریخ پنجشنبه 11 شهریور1400 در بخش اندیشه و تاریخ روزنامه سازندگی به چاپ رسیده‌است.

کتاب «تحصیل در این سوی مرزها» خروجی پژوهشی است از امیرحسین چیت‌ساززاده در باب بازار جذب دانشجویان بین‌المللی و جایگاه ایران در این حوزه، که دارای 7 بخش است و توسط انجمن دیاران منتشر شده‌­است. این کتاب تلاش کرده‌­است با بررسی و مقایسه­­­‌ی سیاست­‌های کشور­های موفق در زمینه جذب دانشجویان بین­‌المللی فرصت­‌های بالقوه ایران در جذب دانشجویان بین‌­المللی و موانع و چالش­‌های موجود را مورد مطالعه قرار دهد. در بخش اول این کتاب، بازار جهانی دانشجویان بین­‌المللی بررسی شده­‌است.

طبق یافته‌های این کتاب براساس آمارهای ارائه شده از سازمان جهانی مهاجرت و سایت یونسکو، دانشجویان بین‌المللی 3/2 درصد از جمعیت کل مهاجران در جهان را تشکیل می‌­دهند و این تعداد از سال 2000 تا به امروز بیش از دو برابر شده است.

تعداد دانشجویان بین‌المللی از 1/4 میلیون نفر در سال 2010  به 6/5 میلیون نفر در سال 2020 رسیده است. پیش‌بینی می‌­شود که در صورت تداوم رشد سالیانه 1/5 درصدی در جمعیت دانشجویان بین­‌المللی، تعداد آن­ها تا سال 2030 دو برابر شود و به 2/10 میلیون نفر و از سهم 3/2 درصداز جمعیت به حدود 4 درصد برسد.

مقایسه مقاصد جذب دانشجوی بین‌المللی از سال 2000 تا 2020:

نمودار1- مقایسه جمعیت دانشجویان بین‌المللی در سال 2000و 2020

مطابق نمودار بالا، طی سال­‌های 2000 تا 2020، بازار جابه‌­جایی دانشجویان بین‌­المللی بزرگ­تر شده است و مقاصد اصلی دانشجویان بین­‌المللی دستخوش تغییراتی شده‌­اند. برخی از کشورها همچون ایالت متحده آمریکا، بریتانیا، استرالیا، فرانسه، آلمان، ژاپن و اسپانیا از دیرباز جزو مقاصد محبوب دانشجویان بین‌­المللی برای تحصیل بوده‌­اند. اکنون کشورهایی مانند چین، کانادا و روسیه از مقاصد نوظهور دانشجویان بین‌­المللی هستند و در دو دهه‌­ی اخیر توانسته­‌اند سهم قابل‌توجهی از این بازار را از آن خود کنند به­ طوری که این سه کشور در سال 2020 به ترتیب رتبه‌های سوم، چهارم و هفتم را در میان کشورهای اصلی میزبان دانشجویان بین‌المللی کسب کرده‌­اند. با این وجود، کشورهای بلژیک و اتریش جایگاه خود را در رقابت با سایر مقاصد دانشجویان بین‌­المللی از دست داده­‌اند و دیگر در میان ده کشور اصلی دانشجو پذیر جهان نمی‌­باشد.

کشورهای آمریکا، بریتانیا و آلمان نیز به­‌نسبت رشد منفی در جذب دانشجویان بین‌­المللی داشتند. زیرا سیاست‌های جذبی و یا بالعکس سیاست­‌های دفعی در بازار جذب دانشجویان بین­‌المللی بسیار تاثیر­گذار است. به‌طور مثال سیاست­‌های مهاجرتی رییس جمهور سابق آمریکا در رابطه با ورود دانشجویان مسلمان به کشور و یا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در میزان جذب دانشجویان بین‌­المللی در این کشور‌ها در دهه‌ی اخیر در میزان کاهش جذب دانشجوی بین­‌المللی تاثیر داشته است. در مقابل کشورهایی چون استرالیا، ترکیه و چین و… با اتخاذ سیاست‌های مناسب در راستای جذب دانشجویان بین‌­المللی و برنامه‌ریزی برای آن توانسته‌اند منافع مستقیم و غیرمستقیم اقتصادی کشورهای خود را بالا ببرند.

ردیفنام کشورتعداد دانشجویان بین المللی          درصد رشد از سال 2013
1ایالات متحده آمریکا98731425.86
2بریتانیا4520798.49
3استرالیا44451477.90
4آلمان31173858.55
5روسیه26241635.53
6فرانسه2296230.43
7امارات متحده عربی225339251.44
8کانادا22454848.47
9چین20117785.90
10ژاپن18274834.57
11ترکیه125138130.13
12آرژانتین10922619.46
13ایتالیا10661129.30
14هلند10401550.87
15مالزی8195317.76-
16جمهوری کره8474952.60
17اتریش752586.22
18عربستان سعودی739772.01
19اسپانیا7091225.82
20لهستان5435495.75
جدول1 _ آخرین آمار دانشجویان بین الملل بر حسب اعلام یونسکو مربوط تا سال 2019

جدول بالا نشان می­‌دهد کشور‌های امارات متحده عربی، ترکیه، لهستان و چین بیشترین میزان رشد در جذب دانشجوی بین‌المللی را داشته‌اند. ترکیه به‌عنوان کشوری در حال توسعه در دو دهه‌ی اخیر با بکارگیری سیاست‌های مناسب در راستای جذب دانشجویان خارجی و بازگرداندن و یا بازبهره­مندی از دانشجویان بین­المللی خارج از کشور همانند کشور ایتالیا، توانسته منافع خود را از فرآیند چرخش نخبگان افزایش دهند.

به نقل از سایت istatistik.yok.gov.tr تعداد دانشجویان خارجی در ترکیه که در سال 2013، 48 هزار و 154 نفر بوده است، که این تعداد در سال 2020-2019 به 185 هزار و 74 نفر رسیده است. و تعداد دانشجویان خارجی فارغ التحصیل شده از دانشگاه‌­ها 12 هزار و 562 نفر است. درواقع تراز دانشجویان بین­‌المللی ترکیه از سال 2012 مثبت شده و سهم دانشجوپذیری ترکیه نسبت به سهم دانشجوفرستی­‌اش بیشتر شده است.

بررسـی کشـورهای دانشجوفرسـت از نظر تعداد دانشــجویان بین‌­المللی

بررسی آمارها در کشورهای دانشجو فرست و مناطقی که بیشترین رشد در ارسال دانشجویان بین‌­المللی داشتند به منظور تعیین بازار­های هدف جذب دانشجویان بین‌­المللی مهم وقابل توجه است. تعداد دانشجویان در خارج از کشور بین سال­‌های 2000 تا 2018 میلادی در آسیا و کشور­های عربی رشد بالایی داشته­‌است، مهم­ترین کشورهای دانشجو­فرست (چین و هند) در آسیای شرقی قرار دارند و در نتیجه 30 درصد از کل جمعیت دانشجویان بین‌­المللی در جهان (حدود 5/1 میلیون نفر) از کشورهای شرق آسیا و اقیانوسیه تأمین می‌­شوند.

در جدول زیر درصد رشد میزان دانشجوفرستی تا سال 2018 در کشورهای مختلف را مشاهده می­‌کنید.

ردیفنام کشورتعداد دانشجویان بین المللیدرصد رشد تا سال 2018
1چین99336738.08
2هند37705596.74
3آلمان1225381.68
4ویتنام10852793.88
5جمهوری کره10177410.61-
6فرانسه9948829.79
7ایالات متحده آمریکا8434911.50
8قزاقستان8350354.14
8عربستان774063.23
10نیجریه7633819.46
جدول2- رتبه­‌بندی کشورها براساس تعداد دانشجویان ارسالی به خارج تا سال 2018

تاثیر اقتصادی جذب دانشجویان بین­‌المللی

در بحث اقتصادی جذب دانشجویان بین­‌المللی، از اقتصاد دانش بنیان و سرمایه انسانی به عنوان عامل مهم رشد اقتصادی کشور‌های توسعه یافته یاد می­شود. در کشورهای آمریکا، کانادا و استرالیا رشد مداوم دانشجویان بین‌المللی، تاثیر شگرفی بر درآمد سالانه این کشور‌ها داشته است و با توجه به فرآیند جهانی‌شدن و بین­‌المللی شدن آموزش، رقابت زیادی در بازار جهانی برای جذب دانشجویان بین­المللی وجود دارد به طورمثال: درآمد سالیانه آمریکا از جذب دانشجویان بین المللی تا سال 2020 بر اساس آمار سایت NAFSA ،38.7 میلیارد دلار است.

در کشورهای دیگری همچون استرالیا پذیرش دانشجوبان خارجی تا به آن حد پیش رفته که بعد از صادرات ذغال‌سنگ، سنگ‌­آهن و سنگ­های معدن چهارمین بخش بزرگ درآمدی این کشور محسوب می­‌شود در واقع دانشجویان خارجی، در این کشور به صورت مستقیم و هم به صورت غیر‌مستقیم به اقتصاد کشور کمک می­کنند. در حالت اول دانشجویان با پرداخت شهریه، هزینه زندگی، هزینه­‌های مسافرتی و توریستی به صورت مستقیم در درآمد سالانه کشور تاثیر می­‌گذارند.

 و در حالت دوم اینگونه است که خانواده و خویشاوندان دانشجویان خارجی اغلب به همان کشوری که دانشجو در آن در حال تحصیل است مسافرت می‌­کنند و این جابجایی به نوبه خود در رشد اقتصادی کشور تاثیر مثبت دارد. (زندی منش و محمدی، 1394)

جمع بندی

با بررسی اجمالی تحولات بازار جذب دانشجویان بین‌المللی در بحث عرضه و تقاضا در این جستار، نگاهی کوتاه به سهم کشور­­ها در میزان جذب دانشجو و یا دانشجوفرستی داشته‌ایم.

همانگونه که اشاره شد جذب دانشجویان بین المللی همواره یکی از فرصت‌های اساسی رشد و توسعه اقتصادی بوده است و رقابت‌های ایجاد شده در سطح بین‌المللی برای جذب هرچه بیشتر دانشجویان در کشورها، گواه آن است. در ادامه مباحث این کتاب، با تحلیل سیاست‌های اتخاذ شده در کشور‌های موفق در جذب و مقایسه آن با وضعیت دانشجویان بین المللی در ایران، موانع و چالش­های موجود در کشور شرح و راهکارهای پیشنهادی برای جذب و رشد بیشتر ارائه شده است.

نسخه PDFیادداشت بالا در روزنامه سازندگی را می‌توانید دریافت کنید:

منبع
روزنامه سازندگی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

دکمه بازگشت به بالا