افزایش تعداد مهاجران تحصیلی نه تنها بر خود این دانشجویان به صورت فردی تاثیر می گذارد بلکه بر توسعه اجتماعی، مالی و اقتصادی کشورهای میزبان این دانشجویان هم تاثیر خواهد گذاشت.
از یک طرف کشورهای میزبان باید برای دانشجویان بین المللی محل تحصیل و اقامت و خدمات مشاوره ای در موسسات آموزشی عالی خود فراهم کنند. از طرف دیگر، حضور این دانشجویان برای کشور میزبان سود رسان است است به عنوان مثال از طریق هزینه ای که دانشجویان باید برای مخارج‌شان در کشور میزبان پرداخت کنند.
طرح پژوهشی
در پژوهشی برای محسابه اثرات مالی و اقتصادی کوتاه مدت و بلند مدت دانشجویان بین‌المللی یک مدل به کار گرفته شد که بر اساس تحلیل داده‌هایی که در این زمینه در مقیاس ملی و بین‌المللی در دسترس است طراحی شده بود. این پژوهش به دنبال پاسخ سوال‌های زیر بود:
- هزینه‌ها و منافع حاصل از میزبانی دانشجویان خارجی چیست؟
- هزینه‌ها و منافع در کدام سطح نهادی روی می‌دهد؟
- هزینه‌ها و منافع دانشجویان بین المللی در چه مقیاس زمانی محقق میشود؟
علاوه بر آلمان هلند، اتریش، لهستان، سوئیس و اسپانیا هم در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند. این بررسی صرفا دانشجویانی را در نظر می گیرد که در کشور میزبان با هدف اخذ مدرک در مقطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد ساکن اند. ( تحصیل دکتری در کشور آلمان و همچنین بودجه اختصاص یافته برای هر پژوهش انجام شده در این دوره در کشور آلمان با کشورهای دیگر متفاوت است از این رو در این پژوهش مقطع دکتر مورد بررسی قرار نگرفته است)
برای به دست آوردن منبع داده‌ای معتبر، از کشورهای مورد مطالعه خواسته شد به یک پرسشنامه کوتاه درباره تعداد مهاجران تحصیلی که میزبانی میکردند و چارچوب مطالعات مربوطه پاسخ دهند. در ادامه داده های به دست آمده از کشورها با هم مقایسه شدند و با آمارهای رسمی بین المللی تکمیل شدند.
ارزیابی و ملاحظات اولیه
اخیرا داده های رسمی آکادمیک به دنبال پاسخ این سوال هستند که مهاجران تحصیلی برای کشور میزبان منفعت مالی دارد یا صرفا عامل هزینه ای برای این کشور است. بررسی این داده ها سه اثر زنجیره‌ای قابل اندازه گیری ناشی از میزبانی دانشجویان بین‌المللی را مشخص کرده است:
هزینه تامین مالی محل تحصیل: فراهم کردن محل تحصیل برای کشور میزبان هزینه برداراست. بسته به نظام آموزش عالی کشور میزبان، بخشی از این هزینه ها توسط شهریه تامین میشود. به عنوان مثال در بعضی از موسسات آموزش عالی هلند علاوه بر شهریه ثابت، از شهروندان کشورهای خارج از اتحادیه اروپا هزینه‌ای برای پوشش کامل این مخارج دریافت می شود. در کشورهای آنگلو-آمریکایی هم دانشجویان بین‌المللی باید شهریه بیشتری نسبت به دانشجویان داخلی بپردازند.
هزینه ای که دانشجویان بین المللی میپردازند: پولی که دانشجویان بین‌المللی برای اقامت، هزینه‌های زندگی، تفریح و مسافرت خرج می‌کنند بر اقتصاد کشور میزبان تاثیر مثبتی می‌گذارد و منجر به ارزش افزوده ناخالص و اشتغال زایی میشود. در سطح کلان مالیات های غیرمستقیم بر هزینه‌های دانشجویی و مالیات بر درآمد مشاغل ایجاد شده برای کشور میزبان درآمدزا خواهد بود.
درآمد دانشجویان بین المللی: درصورتی که دانشجویان بین‌المللی پس از اتمام تحصیلشان در کشور میزبان ماندگار شوند و شغل پردرآمدی داشته باشند، این کشور از مالیات مستقیم بر درآمد و پرداختی بیمه اجتماعی آن‌ها بهره مند میشود. همانطور که اشاره شد در کوتاه مدت هزینه‌هایی که دانشجویان بین المللی میپردازند منجر به ایجاد ارزش و اشتغال زایی میشود. میزان چنین سودرسانی‌هایی به این بستگی دارد که چه تعداد دانشجوی بین‌المللی تصمیم به ماندن در کشور میزبان بگیرند.
تاثیرات در دوران اشتغال به تحصیل: هزینه‌هایی که دانشجویان میپردازند تاثیر مثبتی بر اقتصاد کشور میزبان در کوتاه مدت دارد مانند ایجاد ارزش و اشتغال زایی. این تاثیر بر اساس مدل داده-ستانده محاسبه میشود. حاصل داده-ستانده بر حساب ملی واریز میشود. این مسئله نمایانگر روابط کالا و تولید در داخل اقتصاد و همچنین میان سایر اقتصادهاست و به همین خاطر برای محاسبه تاثیر ناشی از تقاضای مصرف‌کننده مفید است. ارزش افزوده هر دانشجوی بین‌المللی که تحصیل در آلمان را انتخاب میکند و برای او ویزای تحصیلی آلمان صادر میشود، برای این کشور در حدود ۸۰۰۰ یورو است. در هلند، اتریش و اسپانیا هم این رقم مشابه آلمان است. در سوییس ارزش افزوده ناخالص به ازای هر دانشجو ۱۷۵۰۰ یورو و در لهستان ۳۹۰۰ یورو است. ارزش افزوده کلی حاصل از تمام دانشجویان بین‌المللی ساکن هر کشور میزبان برابر با حاصل ضرب تعداد این افراد در میزان ارزش افزوده به ازای هر فرد است. این ارزش افزوده کلی در آلمان بالاترین مقدار را دارد و برابر با ۱ میلیارد و ۲۸۰ میلیون یورو است.
تاثیرات پس از فارغ التحصیلی در صورت ماندگاری دانشجویان بین المللی در کشور میزبان: در وهله اول اقتصاد کشور میزبان مستقیما از ارزش‌آفرینی حاصل از اشتغال سودآور این مهاجران بهره‌مند می شود. در آلمان ارزش آفرینی مستقیم هر فارغ‌التحصیل بین المللی ۵۳۳۰۰ یورو به صورت سالانه است. همچنین هزینه‌های زندگی این فارغ‌التحصلیان ارزش افزوده ۱۷۱۰۰ یورویی دیگری برای آلمان به‌همراه دارد. از آنجا که هزینه‌های فرد شاغل از یک دانشجو بیشتر است مقدار ارزش افزوده به ازای هر فرد فارغ‌التحصیل بیشتر از فرد مشغول به تحصیل است.
ارزیابی کلی تاثیرات: مقایسه تاثیرات در بالا نشان می‌دهد که دانشجوهای بین‌المللی بر اقتصاد کلان کشورهای مهاجر پذیر میزبان خود اثر مثبت می‌گذارند. تاثیرات مثبت حاصل ارزش افزوده ناخالص، اشتغال‌زایی و درآمدهای دریافتی دولت است. جدول زیر این تاثیرات را در ازای هر دانشجو بین‌المللی مشغول به تحصیل و هر فارغ‌التحصیل مقیم کشور میزبان نشان می‌دهد.
اینکه دقیقا چه کسی در طول دوره تحصیل هزینه‌ها را متحمل میشود و چه کسی سود میبرد از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. به عنوان مثال در تمام کشورهایی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند تامین هزینه محل تحصیل برای دانشجویان بین‌المللی به طور کلی برعهده دولت کشور میزبان است. مقایسه درآمدهایی که در همین بازه زمانی به دولت تعلق می‌گیرد نشان می‌دهد که این درآمدها برای جبران هزینه‌های متحمل شده کافی نیست.
از آنجا که نتیجه سرمایه‌گذاری در آموزش تنها در بلند مدت مشخص میشود، ارزیابی قطعی اثرات این سرمایه‌گذاری در مدت زمان کوتاهی درست نخواهد بود. با این وجود در بلند مدت بازدهی اقتصاد کلان رشد آشکاری خواهد داشت. سطح سالانه بازده بلند مدت کاملا بستگی به تعداد دانشجویان بین‌المللی دارد که پس از فارغ‌التحصیلی در کشور میزبان اقامت دارند و شغل پردرآمدی را دنبال می‌کنند.
